Araştırma

Çalışmalarımı ötegezegen ve çoklu yıldız sistemleri üzerine sürdürüyorum. Araştırma grubumuzla birlikte geçiş, tutulma ve geçiş zamanlaması değişimi ve dikine hız yöntemiyle gezegen keşfi konularında aktif olarak çalışıyoruz. Yakın gelecekte kızılöte bölgede koronografik doğrudan görüntülemeyle ötegezegen keşfi çalışmalarına olanak sağlayacak olan DAG 4m teleskobu, PLACID koronografı, TROIA adaptif optik sistemi ve DIRAC kızılöte algılayıcıdan oluşan Doğu Anadolu Gözlemevi Doğrudan Görüntüleme Sistemi (DAG DGS) ile gezegen aramak için de hazırlıklar yapıyoruz.

Ayrıca yıldızlarına yakınlıkları sebebiyle sıcak-Jüpiterler olarak bilinen dev gaz gezegenlerin barınak yıldızlarıyla gel-git etkileşmeleri ve bu etkileşmelerin yörünge dönemine etkisi konusunda da çalışmalar yürütüyoruz. Bunların yanı sıra çift yıldızların ışık eğrilerinin makine öğrenmesi yöntemiyle sınıflandırılması, Neptün-altı gezegenlerin geçiş yöntemiyle keşfi ve çift yıldızlar etrafında yıldız-altı bileşenlerin görüntülenmesine yönelik doktora tez çalışmalarına da danışmanlık yapıyorum.

Bu çalışmalardan çift yıldızlar etrafında tutulma zamanlaması değişimiyle gezegen aramaya yönelik olarak yürüttüğümüz çalışma 122F358 numaralı “Evrimleşmiş Çift Yıldız Sistemleri Etrafında Ötegezegen Araştırması” başlıklı TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında yürütücülüğümde devam etmektedir. 2018-2021 yılları arasında tutulma zamanlamasının yanı sıra geçiş zamanlaması yöntemiyle gezegen aradığımız 118F042 numaralı “Zamanlama Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi” başlıklı TÜBİTAK 1001 projesinin de bir devamı niteliğindedir. Bu proje kapsamında Kepler-451 sisteminin etrafında 2 gezegen keşfi gerçekleştirdik (Esmer vd. 2022). Yeni projemizde de bu keşiflerin devamını umuyoruz.

Bu çalışmalara TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Antalya / Bakırlıtepe Yerleşkesi’nde bulunan 1 metre ayna çaplı T100 teleskobunda çeşitli proje numaraları ile 2013’ten 2019’a kadar süren ve “Ötegezegen geçişi kaynaklı ışık değişimlerinin yüksek duyarlılıklı ölçümü” uluslararası ortaklı gözlem projeleri ile yıldızının önünden geçiş yapan ötegezegenlerin yarıçap, kütle, yoğunluk gibi temel parametrelerini yüksek duyarlılıkla belirlemeyi amaçlayan 116F350 proje numarasıyla yürüttüğümüz bir TÜBİTAK-3001 projesi başladık.

Ayrıca Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi‘nde çeşitli proje numaralarıyla 2012’den beri çeşitli başlıklar altında devam etmekte olan gözlem projeleriyle 35, 40 ve 80 cm ayna çaplı T35, T40 ve T80 teleskoplarıyla ötegezegenlerin geçiş zamanlarını ölçerek, geçiş ve geçiş zamanları değişimi (TTV) yöntemleriyle bu sistemlerdeki olası diğer bileşenleri keşfetmeye yönelik çalışmalar da sürdürdük.  “118F042 – Zamanlama Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi” başlıklı TÜBİTAK-1001 projesinin bir parçası olan bu çalışmalar, geçiş zamanlarını takip ettiğimiz sıcak-Jüpiter türü gezegenlerin genellikle yalnız dolandıklarının ortaya konmasına yardımcı oldu.

Bugüne kadar dahil olduğumuz uluslararası ağlarla (KELT Follow-up Network, Kourovka Planet Survey (KPS), Galactic Plane Survey (GPX), TESS Follow-up Network) çok sayıda ötegezegenin keşfine yardımcı olduk ve giderek artan bir verimle bu keşiflerin süreceğini, bu çalışmalarda araştırma grubumuzun genç üyelerinin liderlik rolünü üstleneceğini umuyoruz.

Ötegezegen sistemlerinin dikine hız yöntemiyle keşfinde yıldız kaynaklı manyetik aktivite, zonklamalar ya da ek bileşenlerin varlığı gibi nedenlerle yaşanan güçlüklerin aşılması konusunda tayfsal çizgi ortaylarından yararlanılması, Haziran 2012’de tamamladığımı doktora çalışmamın temelini oluşturuyor. Bu konuda da çalışmalarımı sürdürüyorum.

Çift yıldız sistemlerinin fotometrik ve tayfsal gözlemleri sonucu mutlak parametrelerinin (sıcaklık, ışınım gücü, kütle, yarıçap gibi) belirlenmesi konusunda Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi ve TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde yürütülmüş ve yürütülmekte olan pek çok gözlemsel projede yürütücü ya da araştırmacı olarak yer aldım. Ayrıca bu tür sistemlerde gözlenen yörünge dönemi değişimlerinin analizi üzerine de araştırmalar yapıyorum.

Tüm bu konulardaki yayınlarıma Yayınlar sayfasından erişebilirsiniz.

Çalışma Alanları

  • Geçiş Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi
  • Geçiş Zamanları Değişimi Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi
  • Dikine Hız Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi
  • Çift Yıldızların Işık Eğrisi ve Yörünge Dönemi Analizleri
  • Yıldızların Tayfsal Analizi
  • Gözlemsel Yöntemler ve Hesaplama Teknikleri

Araştırma Projeleri

  • Ötegezegenlerin T100 ile Yüksek Duyarlılıklı Geçis Gözlemleri

    Seçilmiş bazı ötegezegenlerin parametrelerin odak dışı gözlemler yoluyla yüksek hassasiyet dahilinde belirlemeye dayanmaktadır.

    İki yılı aşkın bir süredir Güney Kore Cumhuriyeti Astronomi ve Uzay Bilimleri Enstitüsü (KASI) araştırmacılarından Dr. Tobias Cornelius Hinse, Max Planck Enstitüsü’nden Dr. Luigi Mancini ve Keele Üniversitesi’nden Dr.John Southworth ile birlikte çalıştığımız bu proje kapsamında TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)’da bulunan 1 metre çaplı T100 teleskobu ile seçilmiş bazı ötegezegenlerin yüksek duyarlılıklı geçiş gözlemlerini odak dışı gözlem yöntemiyle gerçekleştiriyor, bu gözlemlere dayalı olarak gözlediğimiz gezegenlerin göreli büyüklüklerini belirlemeye çalışıyoruz.

     

    Kelt-3b T100 Işık Eğrisi

  • AUKR T40 ve T35 Teleskoplarıyla Ötegezegenlerin Geçis Zamanlamasıı Gözlemleri

    Ötegezegenlerin geçiş zamanlarının değişimini belirleyerek sisteme bağlı olası, doğrudan gözlenemeyen cisimlerin varlığının tespitine dayanmaktadır.

    Projeyi bir yılı aşkın bir süredir Kourovka Gözlemevi’nden Artem Burdanov ve onun da üyesi olduğu bir ekiple birlikte sürdürüyoruz. Benim yürütücülüğümde Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi (AUKR) T40 ve T35 teleskoplarıyla sürmekte olan gözlemlerle ötegezegenlerin geçiş zamanlarını hassas olarak ölçüyor, bu zamanlardaki değişimleri analiz ederek sisteme bağlı ancak gözlenemeyen diğer cisimleri bulmaya çalışıyoruz.

  • Çoklu Yıldız Sistemlerinin Gözlemleri

    Seçilmiş bazı çift yıldızların fotometrik ve tayfsal gözlemlerinin analizinden bu sistemlerin sıcaklık, kütle, yarıçap gibi mutlak parametrelerinin belirlenmesine dayanmaktadır.

    Şu anda araştırmacılarından biri olduğum, bir süre yürütücülüğümde sürdürülen bu projede Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi ve TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi teleskoplarıyla seçilmiş bazı çoklu yıldız sistemlerinin fotometrik ve tayfsal gözlemlerini gerçekleştirerek mutlak parametrelerini belirliyoruz. British Columbia, Kanada’dan Dr. Robert H. Nelson, Jagelloinan Üniversitesi, Polonya’dan Prof. Dr. Staszek Zola ve Belgrad Üniversitesi’nden Prof. Dr. Gojko Djurasevic ve ekibi ile birlikte sürdürdüğümüz bu projeye Atina Üniversitesi Gözlemevi’nden Dr. Alexios Liakos ve Dr. Kosmas Gazeas da bir süre önce katıldılar.